رفع فیلتر یوتیوب در دانشگاه تهران ، گامی کوچک اما مهم در مسیر صحیح است. مسیری که مقصد آن رفع فیلتر کامل و سراسری برنامه های کاربردی و پرکاربرد است. شرایط فعلی ایران، مسیر حرکت گام به گام و دستاوردهای کوچک اما قابل توجه است هر چند رضایت بسیاری را جلب نکند.

عصرایران؛ رضا غبیشاوی – وزارت ارتباطات، یوتیوب را در دانشگاه تهران رفع فیلتر کرده است تا دانشجویان و اساتید دانشگاه استفاده کنند. اقدامی به جا و مثبت هرچند دیرهنگام. 
 

* باز کردن دسترسی به یوتیوب در دانشگاه تهران یا همه دانشگاه ها، هیچ گاه و قطعا جای رفع فیلتر سراسری و کامل را نمی گیرد اما یک گام کوچک و بسیار مهم در مسیر صحیح است.
 

 رفع فیلتر کامل و سراسری یوتیوب در حوزه اختیارات وزیر ارتباطات و دولت نیست (متاسفانه) و این نیز خود یک نقص بزرگ ساختاری و حقوقی در ایران است. به جای آن، رفع فیلتر بخشی در حوزه اختیارات دولت و وزارت ارتباطات است. می توان از دانشگاه ها شروع کرد و به بقیه سازمان ها و نهادها و مجموعه ها، تسری داد. از جمله کتابخانه ها، مراکز تحقیقاتی، فرودگاه ها و ایستگاه های راه آهن و ترمینال های اتوبوس رانی، هتل ها، موزه ها، وزارتخانه ها و سازمان های اداری مختلف. می توان پیشنهاد کرد در حوزه های علمیه هم یوتیوب را باز کنند چرا که برای تبلیغ دین و مذهب، بهترین فضاست. از نظر دریافت سخنرانی ها و نظرات مورد نیاز در حوزه علوم دینی، گنجیه بی نظیری است.
 

 یکی از وعده های پزشکیان رئیس جمهوری، رفع فیلتر بود که البته تاکنون تنها شامل دو برنامه مهم واتس اپ و گوگل پلی شده است. با این حال رفع فیلتر تلگرام، فیس بوک، یوتیوب ، توییتر و اینستاگرام هنوز به سرانجام نرسیده است. رفع فیلتر سایت مهم یوتیوب در دانشگاه ها، یک گام در مسیر رسیدن به هدف اصلی یعنی رفع فیلتر سراسری و کامل است. 
 

* برخی با نامیدن این رفع فیلتر بخشی به نام اینترنت طبقاتی ، از این تصمیم انتقاد کرده اند. در پاسخ باید گفت اولا این رفع فیلتر بخشی، جایگزین رفع فیلتر سراسری و کامل نیست و نمی شود بلکه زمینه چینی و حرکتی در مسیر رسیدن به این مقصد است.
 

ثانیا طرفی که رفع فیلتر بخشی انجام داده (وزارت ارتباطات و دولت) متفاوت از طرفی است که فیلتر کرده یا مانع از رفع فیلتر شده (شورای عالی فضای مجازی). وزارت ارتباطات و دولت، مخالف فیلتر و به دنبال رفع فیلترند. در مقابل شورای عالی فضای مجازی، مانع از رفع فیلتر است.
 

ثالثا با این اقدام ، دولت و وزارت ارتباطات قصد دارند نشان دهند شاید (البته شاید) نتوانند با اختیارات درون دولتی، فیلتر را به طور کامل بردارند ولی حداقل می توانند از شدت فیلترینگ، بکاهد و برای بخش های مهمی از جامعه، فیلتر را بردارند. ارسال پیام تلاش برای رفع فیلتر به جامعه. 

این استفاده مثبت از اختیارات وزارت ارتباطات و دولت در مسیر رفع فیلتر کامل است.
 

* قرار است بعد از دانشگاه تهران، در دیگر دانشگاه ها و مراکز علمی در سراسر کشور، این رویه دنبال و یوتیوب رفع فیلتر شود. این اقدام، سودمند و در مسیر صحیح است. چرا که روز به روز به شمار افرادی که به آسانی و راحتی، به یوتیوب دسترسی خواهند داشت اضافه می کند و از شمار آنانی که دسترسی ندارند یا دسترسی پرزحمتی دارند می کاهد. به ویژه اگر این استفاده کنندگان استاد و دانشجو باشند. به راستی که بزرگتر و برتر از یوتیوب، دانشگاه و استادی وجود ندارد البته اگر هوش مصنوعی نباشد. 
 

می توان پیشنهاد داد علاوه بر یوتیوب، سایر وب سایت های کاربردی نیز در محیط های معین مثل دانشگاه ها رفع فیلتر شوند از جمله فیس بوک، تلگرام، توییتر و اینستاگرام. هم آنها را از شر هزینه های فیلترشکن خلاص می کند هم هزینه اینترنت را کاهش می دهد هم آنها را با طعم شیرین استفاده اینترنت عادی آشنا می کند.

* این هم از عجایب است در حالی که برای بیش از ۲۰ سال درگیر بحران فیلتر و رفع فیلتر هستیم؛ در حالی که هر روز را در جستجوی به دست آوردن فیلترشکن جدیدی برای دور زدن فیلتر هستیم؛ در زمانی که وعده چند رئیس جمهوری و چند وزیر، رفع فیلتر بوده؛ در سایر کشورهای جهان (به استثنای چین و کوبا و کره شمالی)، در همه کشورهای فقیر و غنی، بالا و پایین، مردم در حال استفاده راحت از اینترنت بدون فیلترینگ غیرعادی هستند. در کشورهای همسایه از امارات، کشور ۷۲ ملت تا عراق میزبان اربعین و حوزه نجف و عتبات عالیات، همگی به اینترنت عادی دسترسی دارند و به زندگی خود مشغول اند و ما مانده ایم و کلاف سردرگمی به نام فیلتر و رفع فیلتر که باز کردنش، فعلا از زور ۲ رئیس جمهور و ۲ وزیر ارتباطات خارج شده است.
 

* در ایران اکثر وب سایت ها، شبکه های اجتماعی و پیام رسان های پربازدید جهان، فیلتر شده اند. چنین حجم از فیلترکردن و بستن سایت های پرکاربرد در جهان به جز چند کشور استثنایی یعنی چین و کوبا و کره شمالی، بی سابقه است. بر مسوولان است که به این وضعیت ناخوشآیند هم برای مردم و هم برای دولت، پایان دهند.

چنین وضعیتی نه قابل افتخار است و نه قابل دفاع و نه قابل تبلیغ و ترویج. هیچ مقام ایرانی در هیچ نشست بین المللی نمی تواند با افتخار و سربلندی، آماری از فهرست فیلترینگ در ایران ارائه دهد یا بگوید چه تعداد ایرانی، زن و مرد، کوچک و بزرگ، پیرمرد و پیرزن، در گوشی موبایل خود، فیلتر شکن دارند یا نمی تواند بگوید حجم معاملات فیلترشکن فروشی در ایران در چه اندازه است.
 

وزیر ارتباطات (سید ستار هاشمی) بارها درباره آسیب های فیلترینگ به صراحت و شفافیت سخن گفته و درباره تبعات ادامه وضعیت کنونی هشدار داده است. او گفته بود: 80 درصد مردم از فیلترشکن استفاده می کنند. فیلترینگ و فیلترشکن ها باعث آلودگی گسترده گوشی های موبایل شده است. فیلترشکن‌ها باعث حملات سایبری از داخل کشور شده‌اند. استفاده از فیلترشکن‌ها آسیب‌های امنیتی جدی به همراه داشته و به آلودگی شبکه منجر شده است. این آلودگی، بستر را برای حملات سایبری از داخل کشور به زیرساخت‌ها فراهم کرده و بسیاری از حملات سال‌های اخیر از داخل بوده‌اند، نه خارج از کشور. 

آیا بیان این مطالب و آمار درباره نتیجه فیلترینگ گسترده و بی سابقه در کشور از سوی وزیر متولی اینترنت و ارتباطات موبایلی برای رفع فیلتر کفایت نمی کند؟ به نظر می رسد برای برخی اصل فیلترینگ مهم تر از تبعات منفی است. همانگونه که تا زمزمه هایی از نزدیک بودن رفع فیلتر تلگرام شد صداوسیمایی ها به سرعت برنامه هایی را علیه رفع فیلتر ساختند و پخش کردند تا همه اطمینان یابد در بر روی همان پاشنه سابق فیلترینگ می چرخد و مرغ فیلترینگ، یک پا بیشتر ندارد.