به گزارش خبرگزاری خانه ملت؛ خاورمیانه روزهای سختی را سپری می کند. از تروریسم و جنگ های داخلی گرفته تا ناامنی و آوارگی زندگی را به کام مردم این منطقه تلخ کرده است. اما این ها تنها مشکلات خاورمیانه نیستند، بلکه می بایست معضل کم آبی و چشم انداز خشکسالی و مصیبتهایی که از ناحیه این معضل منطقه را تهدید می کند را نیز به لیست بلند بالای مشکلات این ناحیه افزود.

به گفته صاحبنظران ژئوپلتیک، آب دیگر تنها یک کالای فیزیکی و بدون بار سیاسی نیست، بلکه امروزه این کالا ابعاد اقتصادی و سیاسی و بعضا استراتژیک پیدا کرده است. در جهان امروز عواملی همچون افزایش چشمگیر جمعیت کره زمین و بهره برداری بی رویه از منابع محیط زیست برای تأمین نیازهای اقتصادی، تأثیر خاص خود را در رابطه با منابع آب برجای گذارده است.

بطوریکه مسائل مربوط به بحران و مدیریت آب از دیدگاه سازمان ملل متحد پس از مشکل جمعیت به عنوان دومین مسئله اصلی جهان شناخته شده است.این بحران، علیرغم فراگیر بودن آن، شاید در هیچ جای دیگری به اندازه خاورمیانه ابعاد سیاسی-امنیتی نیافته و نخواهد یافت.

نتایج گزارشی که به تازگی منتشر شده است نشان می دهد که دست کم ۳۳ کشور تا سال ۲۰۴۰ در معرض بحران آب قرار دارند. این مسئله می تواند به تشدید تنش ها در کشورهایی که درگیر این معضل هستند منجر شود. طبق این گزارش کشورهای خاورمیانه در طی ۲۵ سال آینده از نظر منابع آبی بحرانی ترین وضعیت را خواهند داشت. کشورهایی نظیر کویت، فلسطین، قطر، امارات، سرزمینهای اشغالی(اسرائیل)، عربستان، عمان و لبنان جزء کشوهای دارای وضعیت بحرانی در این گزارش هستند.

کمبود طبیعی، توزیع نامتوازن، اشتراکی و بی جایگزین بودن منابع آب در کنار مسائلی نظیر افزایش بی رویه جمعیت و مصارف آبی در کشورهای خاورمیانه ، اقتصاد متکی بر کشاورزی، سوء مدیریت کلی و جمعی و تخاصمات،ارضی، مرزی، قومی و ایدئولوژیکی این کشورها و فقدان قوانین بین المللی حاکم بر آبهای مشترک از جمله عوامل تشدید کننده این بحران هستند که آن را به یک منبع عمده تولید خشونت تبدیل می کند.

در بسیاری از کشورهای این منطقه( از قبیل کشورهای عربستان،کویت،قطر،امارات،بحرین و …) آبهای سطحی بسیار اندک بوده و کمترین سرانه آب در سطح دنیا را به خود اختصاص داده اند. در کشورهای دیگری نظیر ایران،افغانستان،ترکیه،عراق و … رودهای مشترک جریان دارد که فاقد رژیم های حقوقی باثبات بوده و این مسئله همواره باعث ایجاد مشکل در بین این کشورها شده است.

کارشناسان سازمان ملل با اعلام این که سرانه آب در خاورمیانه تا سال ۲۰۲۵ به نصف کاهش خواهد یافت، نسبت به بروز کشمکش های سیاسی و درگیری های نظامی در اثر بروز بحران آب در این منطقه هشدار داده اند.

به گزارش این سازمان سرانه آب در این منطقه ۱۲۰۰ متر مکعب در سال است و این در حالی است که سرانه جهانی آب نزدیک به ۷ هزار متر مکعب در سال می باشد. بر طبق پیش بینی ها میزان تقاضا برای آب در منطقه مذکور از ۱۷۰ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۰۰ به ۲۲۸ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۵ خواهد رسید.

به عبارت دیگرسرانه آب در این منطقه تا سال ۲۰۲۵ به ۵۰۰ متر مکعب در سال کاهش خواهد یافت. کمیته بین المللی صلیب سرخ نیز نسبت به درگرفتن جنگ در خاورمیانه بر سر منابع آب هشدار داده است.

اتخاذ تصمیمات و مدیریت هوشمند برای کنترل بحران آب

اساسا خشکسالی بخشی از خصوصیت اقلیمی ایران به شمار می رود که معطوف به دوران خاصی نمی شود و از ادوار گذشته چه بسیار مناطقی که با بیابان های وسیع پوشیده شده و چه بسیار روستاها و شهرهای که چشم بر آسمان دوخته،تمنای بارش داشته اند.

امروزه افزایش روزافزون جمعیت،تغییرات آب و هوایی،گرم شدن کره زمین و دیگر تحولات زیست محیطی باعث شده تا دشورای های کم آبی به دغدغه ای جدی مبدل شود.

طبق اظهار نظر کارشناسان،بحران آبی در ایران در حال ورود به مراحل جدیدی است که عدم اتخاذ تدابیر هوشمندانه در این خصوص می تواند این نیاز آبی را به نزاعی آبی تبدیل کند.

با عنایت به میانگین بارش ۲۵۰ میلیمتری در ایران و فاصله معنادار این میزان با آنچه که در سطح جهان بصورت طبیعی در جریان است(۸۵۰ میلیمتر)عمق بحران مشخص می شود.

این کاهش بارش ها از یکسو و متاسفانه مصرف بالای آب در میان ایرانیان از سوی دیگر، این معضل را بیش از پیش سنگین ساخته است.طبق آمارها میانگین مصرف جهانی آب برای هر نفر در طول شبانه روز اعم از شرب و غیر شرب،۱۵۰ لیتر است در حالی که در ایران رقم ۲۵۰ لیتر در روز برای هر نفر ثبت شده است.

از طرفی ارزیابی ها حاکی از مصرف ۹۲ درصدی سهم کشاورزی از منابع آبی،۲ درصدی سهم صنعت و۸ درصدی سهم آب شرب از مجموع ۱۰۰ درصد منابع آبی است که خوشبختانه در عرصه ای که بیشترین مصرف منابع آبی را به خود اختصاص داده بیشترین هدر رفت نیز وجود دارد.

آبیاری به شیوه های سنتی موضوعی بوده که در طول سالیان گذشته بر کاهش هر چه بیشتر این منابع اثر گذاشته و از سوی دیگر حفر قنوات متعدد برای رفع کمبودهای آبی باعث تحلیل و تنزل سفره های آب زیرزمینی شده است ( البته راهکار برون رفت از این مشکل تجهیز مزارع و باغات به آبیاری تحت فشار است که اخیرا اقداماتی در این راستا در حال اجرایی شدن است).

عدم تفکیک آب مصرفی و مشترک بودن آب شرب برای مصارف متعدد اعم از بهداشتی،نظافت و حتی گاهی آبیاری ،این زنجیره نارسایی را به نحو نگران کننده ای به هم متصل ساخته است ، در نتیجه امروز شاهدیم که شهرهای بسیاری از ایران همچون مشهد،سیستان و بلوچستان، آبادان، اهواز،خرمشهر،تهران و…با دغدغه های آبی جدی مواجه شدند.

مدیریت بحران آب مستلزم عزم ملی

فارغ از تحلیل های طرح شده در این گزارش و پیامدهای احتمالی که در پی بحران آبی مطرح شده،بطور قطع به یقین در یک موضوع کلیه مسئولان و صاحب نظران اتفاق نظر دارند و آن این است که بحران آب در ایران جدی است.در چنین شرایطی مقصر قلمداد کردن مسئولان فعلی یا پیشین چاره و حلّال ماجرا نخواهد بود.

در حال حاضر باید اقدام کرد آن هم اقدامی عاجل،جدی،فراگیر و ملی که چنین امر خطیری با عزمی همگانی،اطلاع رسانی های مضاعف،واقع بینی و همدلی و همزبانی کلیه گروه های سیاسی،اجتماعی که دل در گروی این نظام و کشور دارند محقق می شود.

بطور یقین با هم افزایی و عمل به منویات و توصیه های مقام معظم رهبری در خصوص مسائل و دغدغه های زیست محیطی و توجه به تاکیداتی که معظم له در اسفند ماه سال گذشته در دیدار با مسئولان داشتند و همچنین اجرای سیاست های ابلاغی ایشان در حوزه محیط زیست،می توان در برون رفت از وضعیت موجود،گام های بسیار تعیین کننده و سرنوشت سازی را برداشت.

خبرگزاری خانه ملت در گفتگو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بررسی ” مشکلات کمبود آب در برخی استانها و طرح برخی مطالب مبنی بر امنیتی شدن این موضوع” پرداخته است.

ساری:

باید نگرش های جدیدی برای جلوگیری از بحران آب در کشور اتخاذ شود

علی ساری در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت در “خصوص مشکلات کمبود آب در برخی استانها و طرح برخی مطالب مبنی بر امنیتی شدن این موضوع”، اظهار داشت: سدسازی کشورهای همسایه در مرزهای شرقی و شمال غربی کشور مشکلات فراوانی را برای مردم استانها و شهرهای مرزی بوجود آورده که قابل توجه است و باید برای برطرف کردن آنها اقدامات اساسی و فوری صورت بگیرد.

وی با بیان اینکه در صورت عدم توجه به مسئله کمبود و مشکلات آبی این موضوع می تواند به بحران اب و مسائل امنیتی تبدیل شود، تصریح کرد: برخی کشورهای همسایه بدون توجه به حق و حقوق دیگران اقدام به سد سازی های فراوان در مسیر رودخانه ها کرده اند که مردم شهرهای مرزی را با مشکلات جدی مواجه ساخته که می تواند این امر به بحران تبدیل گردد.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید مسئولان امر در بحث بین المللی این موضوع مهم ورود پیدا کرده و نسبت به برطرف کردن مشکلات اقدامات جدی و موثری انجام دهند تا این موضوع باعث بوجود امدن بحران برای کشورمان نشود، گفت:

وی با اشاره به اینکه قطعی آب به صورت مقطعی و بحران آب که منجر به مسائل امنیتی می شود موضوعات جداگانه ای است که باید نسبت به آنها توجه داشت، افزود: قطعی آب بخاطر سوء مدیریت و عدم هماهنگی و همکاری برخی دستگاه ای اجرایی بوجود می آید که در برخی شهرها مانند اهواز به دلیل گرمای فراوان و بروز مشکل برای ایستگاههای برق بوده است.

ساری با بیان اینکه روابط بین دستگاه های اجرایی و استانی می تواند جلوی بروز بحران آب را در کشور بگیرد و باید هماهنگی لازم برای این امر تدارک دیده شود، تاکید کرد: باید سیاست های جدید و نگرش های تازه ای برای مقوله جلوگیری از تنش و بحران آب دیده شود.

وی با اشاره به اینکه بحث های اقلیمی و استانهای همجوار که شاهد خشکسالی هستند و گرمای زیادی دارند با مشکلات جدی در بحث بحران آب و یا امنیتی شدن این موضوع مواجه هستند، افزود: باید برای مقابله با بحران آب و امنیتی و مسئله ساز شدن آنها با جدیت ورود کرد و با دقت مورد بررسی قرار بگیرد.

نماینده مردم اهواز به مسئله تالاب ها و خشک شدن تالاب های استان خوزستان اشاره کرد که باید مورد توجه جدی قرار بگیرد و از طریق روابط بین الملل این موضوع بررسی شود، گفت: اینکه مشکل آب تبدیل به بحران و مسئله شود بسیار جدی است و باید نگاه جدی تری نسبت به این موضوع صورت بگیرد.

ساعدی هشدار داد:

زنگ خطر سوء مدیریت بحران آب پیش از امنیتی شدن

قاسم ساعدی در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت در “خصوص مشکلات کمبود آب در برخی استانها و طرح برخی مطالب مبنی بر امنیتی شدن این موضوع”، گفت: اینکه برخی مسئله آب را بخواهند وارد مسائل و موارد امنیتی بدانند، موضوع جالب و مناسبی نیست ، چرا که کشور و نظام را زیر سئوال می برند.

وی با بیان اینکه برخی مشکلات و مسائل در حوزه آب در کشور وجود دارد که در برخی مناطق و استانها شدت بیشتری دارد و باید مورد توجه جدی قرار بگیرد، اظهار داشت: ولی اینگونه که این موضوع را وارد مسائل امنیتی کرد کار زیاد مناسبی نمی باشد، چرا که باید برنامه جلوگیری و ورود به مسائل امنیتی برنامه ریزی کرد تا مشکلات بوجود نیاید.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه طی سالهای اخیر مشکلات کمبود آب در تمامی جهان وجود داشته و باید این موضوع را به صورت کلان و جهانی مورد بررسی قرار داد، بیان داشت: البته باید در داخل کشور مشکل اب به صورت صحیح مدیریت گردد ، برای اینکه در این مسئله شاهد سوء مدیریت های هستیم.

وی با تاکید بر اینکه در موضوع مسئله مدیریت آب کشور متاسفانه ضعف های وجود دارد که باید نسبت به اصلاح و توجه جدی به این موضوعات اقدامات اساسی صورت بگیرد، گفت: منابع آب کشور با کمبود مواجه است، ولی قبل از بحران آب ما باید بحران و زنگ خطر مدیریت آب در کشور را گوشزد و نسبت به آن هشدار بدهیم.

ساعدی با بیان اینکه کشورهای همسایه طی سالهای اخیر اقدامات فراوانی برای سد سازی در مسیر رودخانه های هم مرز ایران انجام داده اند که باید نسبت به این موضوع حساسیت های لازم را داشته باشیم چرا که این امر منجر به بروز بحران های آبی در کشورمان می گردد، تصریح کرد: متاسفانه طی سالهای اخیر مدیریت و نظارت مناسبی برای بحث سد سازی و انتخاب جایگاه مناسب در این زمینه صورت نگرفت و بحران های را برای برخی استانها بوجود اورد که نباید به راحتی از کنار آنها عبور کرد.

وی با تاکید بر اینکه شورای عالی نظارت بر آب کشور باید جریان مدیریت منابع آب کشور را تغییر بدهد تا بتوان نهایت استفاده را از ظرفیت های آبی در کشور ایجاد کنیم و این مسئله به بحران امنیتی در کشور تبدیل نگردد،‌افزود: مدیریت صحیح منابع آب بهتر از امنیتی کردن این مسئله است. هیچ بحث امنیتی در این خصوص وجود ندارد و این مسئله جز با مدیریت صحیح برطرف نمی شود.

نماینده مردم دشت آزادگان با بیان اینکه برخی مسئله آب را امنیتی بکنند،‌ که این امر اقدام مناسبی نیست، چرا که باید با استفاده از علوم نوین از منابع آب نهایت استفاده در کشور صورت بگیرد،‌ بیان داشت: : بهتر است به‌جای این دست اقدام‌ها، هماهنگی میان دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده ایجاد شود تا شاهد کاهش مشکلات مردم در زمینه کمبود و یا بحران آب باشیم.

نانواکناری:

نگاه دقیق و علمی برای جلوگیری از امنیتی شدن مسئله آب در کشور/ استفاده از ظرفیت های موجود در کشور جهت ممانعت از بحران آب

ولی الله نانواکناری در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت در “خصوص مشکلات کمبود آب در برخی استانها و طرح برخی مطالب مبنی بر امنیتی شدن این موضوع”، اظهار کرد: مدیریت جغرافیای خشک و کم آب کار بسیار سختی است و باید در این خصوص اقدام جدی انجام داد، چرا که در مصرف بهینه آب در کشورمان بی دقتی های فراوانی صورت می گیرد.

وی با تاکید بر اینکه باید مصرف بهینه از آبهای سطحی در دستور کار قرار بگیرد در برخی مناسق کشور امکاناتانی وجود دارد که اگر به خوبی مورد استفاده قرار بگیرد نیاز به استفاده از منابع زیر زمینی وجود ندارد، گفت: مسولان و مقامات باید نگاه جدی تری به موضع مشکل اب داشت باشند و با مدیریت هوشمند و توانا اجازه بروز مسائل امنیتی به بحث آب در کشورمان را ندهند.

نماینده مردم بابلسر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موضوع آب یکی از اولویت‌های کل کشور است و باید دقت بسیار بالای برای مدیریت و جلوگیری از بوجود آمدن بحران در این خصوص صورت بگیرد، ‌بیان داشت: مسائلی همچون تامین منابع آب، حفاظت از آن و توجه به سلامت منابع آب از جمله مسائل بسیار مهمی است که باید نسبت به آنها دقت لازم صورت بگیرد تا مشکلاتی برای کشور و مردم بوجود نیاید.

وی با تاکید بر نقش هماهنگی دستگاه های اجرایی در زمینه جلوگیری و کاهش بحران و مشکلات آبی در کشور ، گفت: همه دستگاه ها و وزارت خانه های دخیل در این موضوع باید حساسیت لازم نسبت به کاهش مشکلات را داشته باشند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اشاره به اینکه به طور نمونه در بابلسر و فریدون کنار ۲۵۰۰ اب بندان داریم که اگر در آنها لایبروی صورت گیرد،‌می توانیم چندین میلیون مکعب آب ذخیره کنیم. که برابر با یک سد بسیار بزرگ می باشد، تصریح کرد: این اقدام مزایای فراوانی برای مردم مناطق مانند کاهش استفاده از آبهای زیر زمینی ، بوجود آمدن تفرجگاه مناطق و مدیریت صحیح آب در مواقع کم آبی را به دنبال خواهد داشت.

برومندی:

بررسی ابعاد امنیتی بحران آب توسط کمیسیون امنیت/مجلس گزارش موضوع را به رهبری ارائه می دهد

محمدمهدی برومندی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به بررسی های بحران امنیت آب در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی اظهار داشت: با توجه به مشکلاتی که در حوزه آب در کشور وجود دارد و تا چند سال آینده حداقل ۱۸ استان کشور با بحران جدی آب مواجه خواهند شد، کمیسیون با نگاه امنیتی مسئله آب را دنبال می کند.

نماینده مردم مرودشت در مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: علاوه بر مسائل داخلی که به بحران آب دامن می زند، اقدامات کشورهای همسایه نیز بر افزایش بحران آب در ایران تاثیر گذار است به این جهت یکشنبه هفته آینده نشستی برای بررسی اقدامات کشورهای همسایه در زمینه آب برگزار می شود.

وی گفت: این نشست با حضور وزرای خارجه و نیرو ورئیس سازمان محیط زیست در محل کمیسیون امنیت برای بررسی طرح گاپ ترکیه انجام می شود، همچنین آخرین رویداد و تحولات اجرای این طرح ایران مورد ارزیابی قرار می گیرد.

این نماینده مجلس توضیح داد: از آنجایی که طرح های مجلس در زمینه آب با همکاری و پیگیری سازمان های دولتی انجام می شود، حتما گزارشی از آن به مقام معظم رهبری، رئیس جمهوری، شورای عالی امنیت و شورای عالی آب ارسال خواهد شد.

برومندی با بیان اینکه کمیسیون امنیت، بحران امنیت آب را به طور جدی رصد می کند، ادامه داد: شورای عالی امنیت نیز در این زمینه بررسی ها و مصوباتی دارد که ما به طور دقیق و ریز از این مسائل مطلع نیستیم.

نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: با این حال مصوبات مجلس با تصمیمات شورای عالی امنیت در زمینه مدیریت بحران امنیت آب تداخل نخواهد داشت./