فرارو- کمیته امور خارجی پارلمان اروپا توافق هسته‌ای ایران و اعضای شورای امنیت ملی سازمان ملل را یک “موفقیتِ مهم بین‌المللی به‌ویژه برای دیپلماسی اتحادیه اروپا” توصیف کرد. همچنین، از اتحادیه اروپا خواست “برای اجرای عملی برنامه جامع اقدام مشترک(JCPOA) بر آمریکا فشار آورد.”

این عبارات توسط سخنگوی امور خارجه “حزب سبز” و سیاستمدار آلمانی “باربارا لوخبیلر” در شورای اتحادیه اروپا بیان شد که به‌منظور تعیین اولویت‌های اتحادیه اروپا در هفتاد و دومین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد تنظیم شد. این پیشنهاد علاوه بر حزب سبز، مورد حمایت سوسیال‌دموکرات‌ها، لیبرال‌ها و چپ‌های افراطی نیز قرار گرفت. محافظه‌کاران تنها بخش‌هایی که مانع ابطال برجام می‌شود را پذیرفتند و در برابر قسمت دوم که درباره اعلام فشار بر واشنگتن بود رأی مخالف دادند. ائتلاف حزب سبز و دیگر احزاب در برابر مواضع محافظ کاران ایستاد.

بسیاری از کارشناسان و متخصصان آمریکایی به دونالد ترامپ هشدار دادند که خصومت بی‌امانش با ایران و برجام (علیرغم گام برداشتن ایران در چارچوب توافق)، احتمالاً بیشتر از تهران واشنگتن را منزوی می‌کند. همچنین تأکید ویژه‌ای بر تعهد متحدان اروپاییِ آمریکا کردند که تا زمانِ پایبندی ایران به توافقنامه، آن‌ها نیز به برجام متعهد خواهند بود. رأی روز سه‌شنبه در کمیته امور خارجی پارلمان اروپا ثابت کرد که منتقدان ترامپ حق داشتند، و این تنها آغازِ راه است.

درست است که این بیانیه برای موفقیت باید بر رأی و مذاکرات سران اتحادیه اروپا و کشورهای عضو تأثیر بگذارد، اما چند پیام جدی درباره سفر اخیر ترامپ به خاورمیانه و اروپا در بر دارد:

اول اینکه پارلمان اروپا مسئولیت اجرای برجام را بر دوش آمریکا خواهد گذاشت، نه ایران. اینکه به نظر رسد کشور سرکشی مانند ایران در پایبندی به قانون از متحد قدیمی اتحادیه اروپا قابل‌اعتمادتر است، خود تبعات زیادی برای سیاست خارجی دولت ترامپ خواهد داشت.

ثانیاً، اتحادیه اروپا با امتناع از پیروی از سیاست‌های ترامپ که موضعی حامی عربستان و ضد ایران گرفت، استقلال استراتژیک خود را نشان داد و دیدگاه متفاوتی نسبت به منطقه ارائه داد: منافع تمام کشورها باید در یک سیستم امنیتی جمعی در نظر گرفته شود.

حمایت عجیب ترامپ از رژیم سعودی سبب تعجب گروه‌های زیادی در اروپا شد. پارلمان اروپا بارها عربستان سعودی را به نقض حقوق بشر، جنگ در یمن و ترویج مذهبی وهابیان تندرو متهم کرده که تفسیرهای افراطی آن‌ها اساسِ ایدئولوژی گروه‌هایی مانند داعش و القاعده را فراهم کرده است. انتخابات اخیر ایران و پیروزی قاطع نامزد میانه‌رو که حامی روابط بهتر با غرب است، نگرش مثبتی نسبت به این کشور در اروپا ایجاد کرده است. بدین ترتیب رأی کمیته پارلمان اروپا، به روشی برای انکار اهریمن سازی ایران توسط ترامپ تبدیل‌شده است.

سوم اینکه تلاش‌های بی‌وقفه ترامپ برای توهین به اروپایی‌ها و سرزنش آن‌ها برای هزینه‌های دفاعی، توهین به آلمان، تنه زدن به نخست‌وزیر یک دولت متحد و امتناع از پذیرفتن ماده ۵ ناتو، با اعتراض‌های بی‌سابقه و جسورانه‌ای از سوی قدرتمندترین سیاستمدار اروپا روبرو شد: آنگلا مرکل صدراعظم آلمان. سخنرانی او درباره نیاز اروپا ( پس از برکسیت و پیروزی ترامپ) در جدی گرفتن مسائل دفاعی، تنها یک تبلیغ و بازارگرمی برای انتخابات پیش روی آلمان نبود. حرف‌های او هشداری هوشیارانه درباره آسیب‌های ترامپ به روابط فرا آتلانتیک و نیازِ اتحادیه اروپا به افزایش خودکفایی در مسائل امنیتی بود.

در چنین شرایطی، اتحادیه اروپا راحت‌تر از مواضع ضد ایرانیِ ترامپ فاصله می‌گیرد. دیدگاه‌های تحقیرآمیز ترامپ نسبت به متحدان اروپایی، سبب شد برخی نمایندگان پارلمان اروپا به نفع ایران رأی دهند؛ درصورتی‌که احتمالاً در شرایط متفاوت از “فشار” آوردن بر واشنگتن حمایت نمی‌کردند.