سید جواد زمانیان/دولت بهار: با گذشت یک هفته از معلوم شدن نتیجه انتخابات، انبوهی از یاداشت های سیاسی برای کالبدشکافی علل شکست اصول گرایان روانه بازار تحلیل گردید. در میان همه آسیب شناسی ها گویی دو ایده عمده برای بر هم زدن چرخه شکست اصول گرایان و حزب اللهی ها بیشتر مورد پذیرش واقع شده است. اولی ایده توجه و بازگشت به علم و کار نظری و جبران خلاء تئوریک، و دومی بازگشت به مردم و کار فرهنگی و کارخوجوش مردمی.

۱- معمولا پس از پایان هر شکست سیاسی، «جبهه فکری انقلاب اسلامی» با طرح خلاء تئوریک برای استمرار انقلاب اسلامی دست به بازتولید گفتارهایی درضرورت پیگیری جنبش نرم افزاری، الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، تولید علم دینی و پیگری فقه حکومتی می پردازد. در نظر اینان علت شکست سیاسی در صحنه انتخابات، خلاء تئوریکی است که باید در پشت درهای بسته ترمیم شود و با مجاهدت های شبانه روزی این افراد، هر چه سریع تر متن مکتوبی برای اداره امور کشور و جلوگیری از شکست های مجدد فراهم گردد. این آسیب شناسی باعث شده تا پیگیری ایده مراکز مطالعاتی، موسسات فکری و اندیشکده های علمی به عنوان پاسخی برای حل معضل شکست مطرح شود.

خلاء تئوریک چیزی نیست که کسی بتواند آن را انکار کند اما باید دید این چگونه درکی از پژوهش و کار علمی است که هرگز نمی تواند پای خود را از دیوارهای مراکز مطالعاتی بیرون بگذارد؟ و چگونه است که در این تلقی از علم، سیاست به عنوان مانعی جدی بر سر راه جبهه فکری انقلاب قرار دارد؟ این چه درکی از کار «نظری» است که هرگز موجب تغییر نظم جمهوری اسلامی و جهت گیری انقلاب اسلامی نمی شود؟

۲- در طرف دیگر «جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» که با سخنان وحید جلیلی متولد شد آسیب شناسی خاص خود را از شکست های سیاسی داشته و دارد. وحید جلیلی که حرکت خود را با مقاله هایی همچون «معرفت خرواری و تقوای مثقالی» در دهه ۸۰ شروع کرد، می گفت خلاء تئوریک بهانه ای برای توجیه عافیت طلبی در بین انقلابیون گشته و اساسا مسئله کانونی ما نبود خلاء تئوریک و کمبود پژوهش های نظری نیست، بلکه مشکل ما ناشی از فقدان «عملگرایی» است. عملگرایی جلیلی که خود را در هویت جنبش عدالت خواهی نشان می داد تلویحا می گفت همه آن چیزی که برای ادامه انقلاب لازم و ضروری است در صحیفه امام آمده است و دیگر نیاز جدی به کار نئوریک نیست و باید رفت و همان سخنان را در جامعه تبلیغ کرد. احتمالا توجه او به هنر نیز به واسطه آنکه ابزاری برای تبلیغ است بیشتر مورد توجه قرار گرفت و نهایتا محصول آن جشنواره عمار شد. اکنون جلیلی در ادامه حرکت خود باز هم همان آسیب شناسی یک دهه گذشته را دارد و حزب اللهی ها را به توجه به هنر و سینما و تئاتر دعوت می کند و می گوید تا زمانی در انتخاباتِ فرهنگ پیروز نشوید، در سیاست هم پیروز نخواهید شد. احتمالا اکنون که ایده بازگشت به مردم و توجه به طبقه متوسط شهری جدی شده است پیشنهاد وحید جلیلی نیز بیشتر از گذشته به عنوان راه حل مورد توجه قرار گیرد.

۳- دو تحلیل فوق سال هاست جماعتی را سرکار گذشته و ساز شکست را کوک می کند. این هر دو اگرچه در طول یک دهه گذشته با هم اختلاف داشتند و یکدیگر را مورد انتقاد قرار می دادند اما هر دو پیشاپیش با هم در ایده تبلیغ وحدت کرده‌اند و اتحادی در گسسست پیوند نظر و عمل دارند. گسست پیوند نظر و عمل موجب شد تا در دهه هشتاد راه گفتار عدالت خواهی و جنبش نرم افزاری از هم جدا افتد و  هر دو مثل انقلاب فرهنگی سر از بی راهه در بیاورند.

آن ها که خلاء تئوریک را به عنوان مسئله مرکزی مطرح می کنند، علم را به مثابه نگارش کتاب و متون و تبلیغ آن درک می کنند. آن ها نمی دانند چگونه پژوهش هایشان می تواند به بیرون از اتاق های بسته‌شان راه یابد و به خاطر همین هر چه می گذرد نهادهای علمی به نهادهای خنثی و غیر سیاسی تبدیل می گردند. دیگرانی هم که عمل فرهنگی  را در کانون توجه خود قرار داده اند نمی دانند که تکرار و تبلیغ سخنان گذشته نمی تواند مسئله های اکنون و آینده را حل کند. آن ها نیز سیاست و ایجاد تحول را با منبر رفتن اشتباه گرفته اند، خواه در هیات باشد و خواه در سینما.

وضعیتی که سیاستمدارش ابراهیم رییسی، طلبه‌اش حجت الاسلام پناهیان، عدالت خواهش وحید جلیلی و نظریه پردازش پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، موسسه امام و دانشگاه امام صادق (ع) است، مجموعه ای به هم پیوسته را تشکیل می دهد. این وضعیت بر ایده تبلیغ بنا شده و حیاتش در گسست پیوند نظر و عمل است. در چنین صحنه ای  هیچ گاه مسئولیت شکست در سیاست، متوجه نهاد علم و نهاد فرهنگ نخواهد بود و آن ها می توانند علت شکست را به عنوان راه پیروزی معرفی کنند.